Disebalik Industri Seni Malaysia: Mimie Baharuddin

Pernahkah anda terfikir tentang individu-individu di sebalik sesebuah pameran? Siapakah mereka ini? Atau ada lagi entiti-entiti yang kebanyakkan kita terlepas pandang? The unsung hero yang membantu menjayakan sesebuah pameran seni itu? Apakah kepentingan mereka kepada ekosistem seni kita?

Pertama sekali, apakah itu ekosistem seni? Pada kebiasaannya ekosistem seni merujuk kepada interaksi dan hubungan di antara entity-entiti penting dalam dunia seni rupa seperti artis, galeris, kurator, kolektor, akademis, rumah lelongan, pekerja seni & budaya dan penghayat seni. Ini merupakan entity-entiti utama dalam ekosistem seni.

Setiap satunya saling berhubung-kait dan saling menyokong serta mendokong satu sama lain. Seperti contoh, artis memerlukan galeris untuk menjual dan memasarkan karya mereka, galeris memerlukan artis untuk hasil-hasil karya dan kolektor untuk membeli karya-karya ini. Ia merupakan satu hubungan simbiosis.

Ekosistem Seni

Kebanyakan daripada kita terlepas pandang tentang pekerja seni & budaya ini. Mereka merupakan individu penting dalam memastikan kelangsungan sesebuah acara seni. Mereka antaranya ialah, pengurus seni, jurugambar, juruvideo, juruteknik dan pereka grafik. Dalam menjayakan sesebuah pameran, entity-entiti penting yang diperlukan ialah, artis, galeris, kurator dan yang dibalik tabir ialah pengurus, jurugamba, juruteknik dan pereka grafik. Kebiasaannya artis, galeri serta kurator mendapat spotlight sesebuah pameran, namun banyak yang terlupa tentang individu-individu di balik tabir ini.

Siapakah seorang pengurus seni? Apakah fungsi atau tugas seorang pengurus seni? Seperti nama bagi jawatan ini, tugas utama seorang pengurus seni ialah menguruskan serta memastikan kelangsungan dan kelancaran sesebuah galeri atau pameran tersebut.

Mimie Baharuddin merupakan salah seorang pengurus seni sohor di Malaysia. Beliau bermula terlibat dalam dunia seni rupa Malaysia (SERUM) semenjak tahun 2008, telah menguruskan lebih 50 buah pameran dan projek seni di dalam dan luar negara. Mimie memulakan kerjaya beliau sebagai seorang pengurus seni pada tahun 2008 di HOM Art Trans (HOM). Di HOM, Mimie menguruskan pameran bulan dan pameran dwi-tahunan seperti Malaysia Emerging Artist Award (MEAA) dan Young Guns selain daripada menguruskan program residensi anjuran HOM seperti Southeast Asia Art Group Exchange Residency (SAGER), Adopted Residency (A-Res) dan International Residency (INTERES) yang melibat artis-artis Malaysia dan luar negara.

Mimie Baharuddin

Pada tahun 2018, Mimie bergerak bersama Balai Seni Maybank sebagai pengurus projek dan bertanggungjawab bagi menguruskan pertandingan dan pameran seni tahunan Maybank iaitu MyTIGER Values Art & Design Competition.

MyTiger Values

Mimie yang merupakan graduan dari bidang Pengurusan dan Pemasaran, berterima kasih kepada Aisyah Baharuddin; kakak beliau yang banyak membantu dan memupuk minatnya terhadap SERUM. Kemudian beliau mulai aktif menghadiri pameran-pameran seni, bertemu dengan artis dan menyertai bengkel-bengkel seni.  “Selain daripada Aisyah, saya perlu berterima kasih kepada Bayu Utomo Radjikin dan HOM Art Trans, kerana di situ semuanya bermula.”

Bila di tanya tentang mengapa memilih untuk menjadi seorang pengurus, beliau membalas yang minat serta pendedahan yang membuatkan keinginan menjadi pengurus tinggi. Pada beliau, pengurusan yang teratur dan sempurna amat penting dalam memastikan kelangsungan dan kelancaran apa-apa bidang terutamanya bidang seni.

Mungkin ada di antara anda yang fikirkan apakah kelayakan yang perlu ada untuk menjadi seorang pengurus seni? Adakah anda perlu untuk mempunyai sijil seni terlebih dahulu dan baru anda layak menjadi seorang pengurus seni? Untuk menjawab soalan ini, ia bergantung kepada lokaliti seseorang pengurus tersebut. Jika di negara luar seperti Eropah, Australia mahupun Singapura, untuk menjadi seorang pengurus seni, seseorang itu perlu mempunyai sijil dalam bidang seni, seelok-eloknya sijil dalam bidang pengurusan seni dan kreatif.

Berbanding di Malaysia, ia sedikit berbeza. Seorang pengurus seni tidak perlu mempunyai sebarang sijil dalam bidang seni. Jika ada, ia merupakan satu bonus. Tetapi apa yang lebih utama di Malaysia adalah sikap ingin tahu atau willingness to learn or be the manager. Jika mereka ingin dan sanggup untuk belajar, mereka boleh menjadi seorang pengurus seni. Selain daripada itu, seorang pengurus perlu menjadi seorang yang multi-tasker – kemahiran mereka tidak tertumpu hanya pada satu-satu perkara. Seorang pengurus perlu mempunyai kemahiran softskill, berketrampilan dan bijak mengatur masa serta jadual. Seorang pengurus seni penting kerana perlu diakui yang seni dan pengurusan merupakan dua perkara dan memerlukan kemahiran yang berbeza. SERUM memerlukan lebih ramai individu (pengurus seni) yang mampu untuk menguruskan aktiviti-aktiviti seni. 

Ruang Sementara Instagram Page

Jika diamati, bidang pengurusan seni semakin mendapat tempat di kalangan SERUM. Hal ini dapat diperhatikan beberapa institusi seni telah menawarkan jurusan seni dan pengurusan seperti Universiti Teknologi MARA (UiTM), ASWARA dan Universiti Malaysia Sarawak (UNIMAS).

Setiap bidang mempunyai cabaran-cabarannya, seperti juga pengurus seni. Apakah cabaran yang bakal ditempuhi oleh para pengurus seni di dalam SERUM? Antara cabaran utama adalah kurangnya pendedahan dan guidelines for us to follow. Bagaimana untuk kita atasi cabaran ini?

“Jika anda berminat untuk menjadi seorang pengurus, cuba untuk bergaul dan bercampur dengan komuniti seni setempat TAPI seni di sini bukan semata seni visual sebaliknya seni secara menyeluruh,” ujar Mimie. Sebagai seorang pengurus, anda tidak seharusnya memfokuskan kepada seni visual sahaja, sebaliknya cuba untuk mengenali cabang seni yang lain seperti teater, seni tradisional dan lain-lain. Dengan mengenali cabang seni yang lain, ia mampu membuka paradigma kita dalam melihat seni secara menyeluruh. Selain daripada itu, komunikasi dan networking amat penting sebagai seorang pengurus seni.

“Good relationships take time to develop, so it is best to start now.” Tambah Mimie.